Everything I Have (01-05)

By: Joemar Ancheta

Blog: joemarancheta.blogspot.com

[01]

Unang Kabanata

            Masarap magmahal sa taong mahal ka. Iyon bang kaya niyang ibigay sa iyo ang lahat ng gugustuhin mo. Handa niyang gawin ang lahat ng hiling mo. Titiisin ang lahat, isakripisyo at kalimutan ang pansarili niyang kaligayahan. Sabi nila, masuwerte ka kung may darating na ganitong pag-ibig sa iyong buhay. Sabi din nila minsan din lang ito darating at kung pakakawalan mo maaring hindi na muli pang darating.

            Paano nga ba ako maniniwalang may ganoong pag-ibig sa tulad kong lumaki lang sa isang liblib na purok ng dulo ng Pilipinas. Magsasaka ang tatang ko. Magsasakang walang sariling lupa dahil binabayaran lamang siya araw-araw. Lahat ng puwedeng iutos sa kaniya ay ginagawa niya kapalit ng 40 pesos niyang kinikita. Noong bata ako, ang 40 pesos na iyon na kaniyang pinagpaguran sa maghapon ay tama din lang para sa kaniyang bisyong alak at sigarilyo. Kung may maiiwan doon ay siya naman naming pambili ng kailangan sa kusina. Basta hindi dapat maisakrpisyo ang alak niya at sigarilyo dahil katwiran nga naman niya ay siya ang nagpagod kaya nararapat lang na sa kaniya mapunta. Si Nanang naman hayop din kung manigarilyo. Tambutso ang bunganga sa paninigarilyo at sinasabayan din niya ang Tatang sa pag-inom ng alak. Hindi nga lang sila magkaharap kung tumoma ngunit pagsapit ng gabi kapwa na sila lasing at magkakaroon ng mahabang sumbatan sa nangyayari sa buhay namin. Hindi ko naranasan yung lumaki na pinapaliguan ng mga magulang. Basta nang nagkaisip ako, ang alam ko ay kasama ako ng mga hubu’t hubad na mga batang nagtatampisaw sa ilog na para bang hindi sila natatakot na ako’y malunod o tangayin ng agos ng ilog. Kapag kainan naman ay lalagyan na lang ni nanang ng kanin ang pinggan ko, hahaluan ng mantika o kaunting asin o kaya ay bagoong, sarap na sarap na ako doon. Kung sa umaga naman ay masaya na ako kung may kape na isasabaw ko sa aking kanin. Pista na nga ring maituturing kung may ginisang sardinas na ihahain. Mula nagkaisip ako ay natutulog akong tanging pagbubungangaan at walang kamatayang diskusyon ang aking naririnig mula sa mga lasing kong nanang at tatang. Hindi ko nakitang naglambingan sila. Kung hindi sila lasing sa tanghali, tama na yung pag-uusap nila tulad ng pagtatanong ni tatang kung may sinaing na at kung ano ang nalutong ulam, sasagutin naman ni nanang na tignan na lang ni tatang sa kusina kung ano ang nakahanda doon at kainin kung anong meron dahil hindi naman sila mayaman.

            Walang kuryente pa noon ang baryo namin kaya noong edad anim na taong gulang lang ako ay nakapaa pa ako sa madilim at masukal na daan para makidayo na makipanood sa betamax ng may kaya at may sariling generator sa kabilang baryo. Kung may dalawampiso kang pambayad, papapasukin ka sa loob at kalimitan naman ay wala akong pera kaya naghahanap ako ng butas na puwede kong silipan para lang mapanood ko si Jackie Chan, si Robin Padilla, Philip Salvador, Rudy Fernandez, Bhong Revilla at si Fernando Poe Jr. Ngunit isang araw nang muli akong pumuwesto doon sa sinisilipan ko ay nasarhan na iyon ng napakakapal nilang kurtina kaya sinikap kong pumuslit para makapasok sa loob na hindi nagbabayad. Kapapasok ko pa lamang sa ay bigla na lang hinila ang aking manipis at maduming puting sando at narinig ko pa ang pagkapunit.

“Balak pang pumuslit ng hayop na ‘to!”

Hinila ako palabas saka pabagsak na isinara ang pintuan. Pakiramdam ko noon ay parang hindi ako tao katulad ng mga nanonood sa loob. Dahil ba sa wala akong pera kaya wala na din akong karapatang mapanood ang pinapanood nila? Umaatungal ang aso sa labas ng bahay nila. Nabuksan muli ang pintuan nila at napangiti ako. Akala ko ako ang papapasukin pero kinarga ng may ari ang tuta saka tumingin sa akin.

            “Ano pang ginagawa mo dito? Umuwi ka na sa kubo niyo, hoy!”

            Pagkatapos no’n ay pumasok na siya kasama ng aso. Mabuti pa yung aso kinarga at ipinasok sa loob ngunit ako na tao pinapalayas na masahol pa sa hayop. Bago ako umalis ay nakita ko ang pinagkakainan ng aso, May pansit at ilang buto ng pritong manok na madami pang laman na sa katulad kong mahirap lang ay ulam na din iyong maituturing. Napabuntong-hininga ako. Iisa ang tumatakbo sa isip ko no’n, naiinggit ako sa aso nila. Mas hamak pang masuwerte siya kaysa sa akin.

            Pagdating ko sa bahay ng gabing iyon ay nakita ko na namang nagrarambulan ang aking mga magulang. Umupo ako sa unang baitang ng hagdanan namin. Sanay na kasi ako sa kanilang sigawan at sakitan. Kung dati umiiyak ako sa tuwing nag-aaway sila, ngayon ay parang drama na lang iyon sa AM radio station na paulit-ulit kong pinapakinggan.

            Dahil malapit lang ang school sa amin ay sinabi ko kay nanang na mag-aaral din ako katulad ng mga kapit-bahay namin.  Walong taong gulang na kasi ako noon pero hindi pa ako marunong bumasa at sumulat dahil hindi naman ako nag-aaral. Mabuti na lang at magaling ang utak kong pumik-up. Nakikinig ako sa mga usapan nila kung nanood kami at tinatandaan ko ang mga mukha at pangalan ng mga artistang napapanood ko.

            “Kung gusto mong mag-aral, magtrabaho ka. Mag-ipon ka para sa pasukan ay makapag-aral ka. Ako nga, di marunong magsulat at magbasa, tatang mo lang ang marunong niyan dahil noong panahon namin dito ay hindi uso yang pag-aaral na iyan. Malaki ka na, alam mo na kung ano ang nakabubuti sa iyo.” Iyon ang tinuran ni nanang noon.

            Dahil gusto ko talagang mag-aral ay sinimulan kong pumunta ng bukid. Kung binabayaran si tatang sa mabibigat na trabaho, ako naman ay sa magagaan lang tulad ng paglilinis sa pilapil, pamumulot ng mga kuhol at ilalagay sa isang sako dahil nga kinakain ng kuhol na ito ang malilit na sibol ng tumutubong palay. Ang bayad ko noong 10 piso sa buong maghapon na nasa putikan sa gitna ng matinding sikat ng araw ay iniipon ko para sa susunod na pasukan ay makapag-aaral na ako.

            Habang ako noon ay nasa bukid na at nagtatanim ng palay ay madadaanan ako ng mga naka-uniform na mga kalaro ko at may mga bag papasok sa paaralan. Pag-uwi nila sa hapon ay naroon parin ako sa gitna ng putik samantalang sila ay nagkakantahan at naglalaro sa daan pauwi sa kanilang mga bahay. Naiingit ako noon lalo pa’t ang ilan sa mga kalaro ko ay inihahatid pa sila ng kanilang mga magulang at sinusundo kapag uwian. Hindi naman sila mayaman, mahirap lang din sila kagaya ko ngunit nag-aaral sila at tahimik ang kanilang bahay sa gabi maliban sa malulutong nilang mga tawanan. Bakit ako parang walang nagmamahal sa akin? Bakit ako, parang ulila ako kahit buhay na buhay pa ang aking mga magulang? Bakit ni minsan hindi man lang kami nagtatawanan sa bahay?

            Dahil may kaluwangan ang likod bahay ay sinikap kong humingi ng mga buto ng talong, kamatis at iba pang mga gulay sa mga kalaro ko na may mga ganoong nabubulok na gulay sa bakuran nila. Kapag kasi tapos na ang taniman ay bihira na rin ang nangangailangan ng babayaran na magtratrabaho sa bukid kaya iyon na ang naisip kong gawin habang maghihintay naman ng anihan ng palay. Magsisiyam na taong gulang na kasi ako sa pasukan.

Sa pagdaan ng panahon ay mabilis namang lumaki ang mga pananim kong gulay na para bang nakikisama sa akin ang kapalaran kahit wala akong pataba at tubig lang sa ilog ang pinapandilig ko araw-araw. Nang namunga naman ay naging problema ko kung kanino ko iyon ibebenta dahil halos lahat ng mga kapit-bahay naming ay may mga gulay din sa likod-bahay nila. Maliban sa mga ilang tamad na walang ginawa kundi magtsismisan at maglaro ng braha.

            Naisip kong dalhin ang mga bunga ng talong, ampalaya, sitaw at kamatis sa bayan. Higit dalawang oras ko din nilalakad iyon sa masukal na kagubatan at talahiban bago marating. Kung dadaan kasi ako sa daanan ng mga sasakyan ay aabutin ako ng tatlong oras kaya doon ako sa shortcut dumadaan. Nahihirapan ako noong magbilang lalo na sa pera kaya minsan binubungangaan ako ng mga bumibili sa isang bayong lang na gulay na paninda ko. Presko kasi ang mga paninda ko kaya sa akin bumibili ang ilan pero dahil sa bakuran lang ako nagtanim kaya ilang araw uli ako maghihintay bago magkabunga at ititinda. Sa harap ng parlor ng isang baklang parang babae ako noon nagtitinda. Sa akin din siya  bumibili at napansin nga niyang hindi ako marunong magsukli. Nang minsang wala siyang ginugupitan ay tinawag niya ako sa loob. Wala na akong ibebenta noon.

            “Anong pangalan mo balong?”

            “Mario po. Kayo po?”

            “Champagne. Tawagin mo akong ate Champagne. Hindi ka ba nag-aaral? Tiga saan ka ba?”

            “Hindi pa po ako nag-aral e. Katunayan nga po, nahihirapan pa akong magbilang. Pangalan ko nga po hindi ko alam isulat.”

            “Wala ka bang mga magulang?”

            “Meron po.”

            “Pero bakit ka pinapabayaan ng ganiyan? Ilang taon ka na?”

            “Sabi po ni nanang, walong taong gulang na ako. Malapit na daw ako magiging siyam.”

            “Gano’n e parang 12 years old na sa tangkad mo ah. Guwapo kang bata ka. Gusto mo turuan kitang magbilang at isulat ang pangalan mo? Sandali at kumuha ako ng lapis at papel.”

            Iyon ang kauna-unahang pagkakataon na naturuan akong magbilang. Sa higit isang oras ding pagturo ni Ate Champagne sa akin na magsulat ay tuluyan ko ng alam kung paano isulat ang buong pangalan kong Mario Bautista. Pag-uwi ko ay ibinigay na din sa akin ni Ate Chapagne ang kaniyang lapis at papel. Kaya nang umuwi ako ay pagkatapos kong diligan ang aking mga gulay ay wala akong ginawa kundi ang isulat ng paulit-ulit ang aking pangalan.

            Nang pasukan na ay pumunta ako sa bayan para bumili ng mga kakailanganin ko sa pag-aaral. Sinamahan ako noon ni ate Champagne na bumili ng aking mga gamit at tuwan-tuwa akong umuwi noon na dala ang aking mga gagamitin sa pag-aaral. Pinakita ko kay tatang ngunit nasaktan lang ako sa sinabi niya sa akin.

            “Akala mo naman may mararating ka sa aral-aral na ‘yan. Doon din lang naman sa bukid ang bagsak mo. Basta ito ang tandaan mo bata ka ha? Pagdating diyan sa pag-aaral na iyan ay wala kang mahihintay sa akin na kahit anong suporta. Wala akong pakialam at huwag na huwag kang hihingi ng tulong sa akin diyan sa diayskeng pag-aaral mo! Kita mong naghihirap na tayo iyan pa ang inaatupag mo. Do’n sa bukid ka nababagay o kung hindi naman ay diyan sa gulay mo sa likod ang asikasuhin mo nang may malamon ka. Tignan lang natin kung hanggang kailan ka tatagal diyan sa buwisit na pag-aaral na iyan.”

            Gusto ko siyang sagutin noon pero kinuha ko na lang uli ang mga gamit kong may luha sa mga matang pumasok sa loob ng aming kubo. Pinangako ko sa aking sarili na pagdating ng araw, magsisisi siya sa mga sinabi niya. Ipapamukha ko sa kaniyang hindi ako matutulad sa kanila ni Nanang. Pagdating ni nanang galing sa pagtotong-its ay hiningan niya ako ng perang pambili daw niya ng sigarilyo niya. Ayaw ko sanang bigyan dahil baka kukulangin ako ng mga kakailanganin sa school pero ayaw ko din naman mapagalitan ako. Inisip ko na lang na dodoblehin kong magtrabaho kapag wala akong pasok tulad ng Sabado at Linggo.  Nakita niya ang mga gamit ko sa school at may sinabi din siyang hindi ko nagustuhan.

            “Taas ng ambisyon. Tignan lang natin kung saan din ang bagsak mong bata ka.”

            Sa gabing iyon ay napaiyak ako sa tinutulugan ko. Pakiramdam ko noon ay hindi ko sila mga magulang. Wala akong nararamdamang pagmamahal at pagmamalasakit. Parang sa buong buhay ko ay nabuhay na lang ako sa awa ng Diyos. Ngunit lahat ng mga sinabi nila ay ginawa kong challenge para magtagumpay ako.

            Unang araw noon sa paaralan at nakita ko ang kaibahan ng mga kaklase ko sa akin. Magara ang kanilang mga sapatos at damit ngunit mangilan-ngilan din lang kaming nakatsinelas lang at may suot na mumurahin at hindi plantsadong uniform. Masarap ang baon nila tuwing recess samantalang ako ay lumalabas lang para uminom ng tubig sa poso at bumabalik na ako sa loob ng aming silid-aralan para mag-aral at hihintayin ang pagbalik ng aking mga kaklase.  Lahat sila ay may mga kaibigan. Barkada. Tropa. Bakit ako wala? Iyon ba ay kasama ng sumpa kung mahirap ka? Ang walang gustong makipagkaibigan sa iyo dahil wala kang baon, wala kang magarang suot na damit at wala kang maikukuwentong mga bagong napanood na pelikula o kaya ay mga bagong laruan? Ngunit alam kong may isa akong puwedeng magamit para isang araw ay magbabago din ang tingin ng lahat sa akin. Iyon ay ang aking talino.

            Ilang buwan pa lamang noon ay magaling na akong magbasa. Nagugulat ang mga guro sa bilis kong matuto. Ngunit dahil mahirap lang ako at hindi din kilala ang mga magulang ko, kaya hindi ako nakakapasok sa mga nakakakuha ng mga parangal. Ngunit alm ko at alam ng mga kaklase ko na ako ang pinakamatalino sa klase. Walang tanong ang teacher ko na hindi ko masagot. Pero para sa akin, hindi naman importante iyon, ang mahalaga ay masaya akong pumapasok, marami akong natutunan at dumami na din ang mga kabigang nagapapatulong sa akin.

            Grade four na ako noon nang maisipan ng isa sa mga guro kong ipalista ako para sa acceleration program ng public school sa mga may edad at matatalinog mag-aaral. Sa awa ng Diyos ay pumasa ako at isang araw pagpasok ko sa school ay grade six na agad ako. Maliban sa guro kong nagpalista sa akin para maaccelerate at sa prinicipal namin dahil isang karangalan nga naman na galing sa paaralan niya ang nagtop sa buong Region II sa acceleration program ay wala ng ibang natuwa pa. Kahit gaano kasaya ako noong umuwi para ibalita ko sa mga magulang ko ang nangyari ay parang wala lang sa kanila ang lahat. Hindi pinansin ang ibinalita ko at ganito lang ang sagot ng mahaba at puno ng excitement kong kuwento.

            “Bilhan mo nga ako ng Gin diyan kina Aling Delia. Bilisan mo. Kung may pera ka, bumili ka na din kahit tatlong stick lang ng sigarilyo.”

            Gano’n lang iyon.

            Akala ko ang pagiging dukha ko lang ang problema noon. Para sa akin, iyon ay kaya ko sanang solusyunan dahil kaya kong pagtiiisan ang lahat. Kumbaga alam kong darating ang araw na kaya kong hanapan ng kasagutan basta masipag ka lang at madiskarte sa buhay. Ngunit habang nagkakaedad ako ay mas lalo akong naguguluhan. Mas lalo akong nagtatanong kung ano itong gumugulo sa akin.

            Kung nagagawi ako sa ilog para magsalok ng pandilig ko sa aking gulay at naabutan ko si Kuya Berto na kapitbahay na may maskuladong katawan ay naaliw akong panoorin siyang sinasabon niya ang buo niyang katawan. Napapalunok ako sa tuwing nakikita ko ang bumubukol sa kaniya. Sa tuwing pumupunta ako sa parlor ni Ate Champagne at pinababantay niya ako dahil may bibilhin siya ay nanginginig akong buksan ang mga magazine niyang may mga hubad na artista sa mga bold movies noong dekada 90 tulad nina Leandro Baldemor, Isko Moreno at tinitigasan ako kapag tinititigan ko si JC Castro sa malaking litrato niya na nakikita sa gitna ng magazine na ang suot ay manipis lang na putting brief. Iba iyon sa kadalasang paksa ng usapan nina Richie na kaklase ko noong grade six na ako. Hindi iyon katulad sa dinadala niyang litrato at litaw na litaw na suso nina Ina Raymundo, Ynez Venerazion o kaya ay si Rosanna Roces. Bakit hindi ako tinitigasan sa kanilang mga pinag-uusapan? Bakit parang wala akong libog na maramdaman nang minsang gusto kong gayahin ang kuwento ni Richie na ialalagay lang sa banyo niya yung hubad na picture ni Rosanna Roces tapos lalagyan ng sabon ang o shampoo ang kaniyang kamay at iimaginin niyang naroon si Rosanna at kasex niya ito sa kaniyang utak. Bakit kahit anong gusto kong pilit ay tanging si Kuya Berto na kapitbahay namin, si JC Castro at nang lumaon ay si Richie na mismo ang lamang ng aking utak sa tuwing nilalaro ko ang aking kargada. Doon na ako natakot. Doon na ako nag-alala ng husto.

            Bakla ba ako?

            Isang Linggo na lang noon ay gragraduate na ako ng grade six. Labintatlong taong gulang na ako noon at bagong karanasan sa akin ang pagmamasturbate. Iyon bang sarap na sarap pa akong hinahagod ang aking kargada gamit ang pinabulang sabong panlaba namin. Nagkaroon kasi ako ng pagkakataong ipuslit ang isang lumang magazine ni Ate Champagne na centerfold si JC Castro na sobrang pinagpapantasyahan ko noon. Walang tao sa bahay dahil alam kong nasa bukid si tatang at si nanang naman ay nasa lamay sa may patay malapit sa bahay. Binasa ko ang kamay ko ay nilagyan ng kaunting sabong panlaba. Hinubad ko ang short ko at ipinatong ang magazine na ang naroon ay ang malaking picture ni JC. Nag-imagine muna ako at nang galit na galit na ang aking kargada ay sinimulan kong nilaro. Malapit na ako noong labasan ng biglang pumasok si tatay sa aming kubo. Huli na para itago ang kababuyang ginagawa ko dahil tumalsik ang aking malinaw-linaw pang tamod. At dahil sa nanghihina ako ay wala na akong pagkakataon itaas ang aking short, itago ang nilalabasan kong kargada at itago ang pinagpapantasyahan kong malaswang babasahin.

At noon, dahil doon, nag-umpisa na akong pahirapan hindi lang ng aking pagiging dukha kundi ang katotohanang ako’y isang bakla. Isang pananakit ng isang ama sa isang anak na sinundan ng unang pagkabigo ko sa una kong pag-ibig ang susunod ninyong matutunghayan.

[02]

Hindi ko alam kung ano ang sasabihin ko. Huli sa akto na walang maisip na paliwanag. Iyon bang wala kang kawala kundi tumahimik at hintayin ang paghusga kundi man ang tuluyang hatulan. Parang nangangatal ako noon ng hiya. Hindi ko alam kung ano ang una kong gawin.

“Tang-ina! Anong ginagawa mong kababuyan!”

Lumapit si tatang sa akin. Tinaas ko ang short ko at agad kong dinampot ang magazine. Tinago ko iyon sa likuran ko na parang nahimasmasan sa mahabang pagkahimbing.

“Wala ho.” pagsisinungaling ko kahit alam kong nakita niya. Alam ko namang nakita na niya ngunit nagtanong pa siya kaya iyon lang ang alam kong isagot.

“Tignan ko nga yang tinatago mo. Akin na ‘yan! Huwag mong hintaying magalit pa ako sa iyo.”

Tumingin ako sa kaniya noon. Gusto kong tantiyahin muna kung ano ang gagawin ni tatang mula pagkabata ko, ngayon ko lang siya nakita na ganoon ang tingin niya sa akin.

“Wala ho ‘to. Hiniram ko lang po ito. Hindi po akin.” Sa katulad kong kahit sukol na ay gumagawa parin ng paraan para maabsuwelto ngunit nang nagsimula na siyang magbilang ay alam kong kahit anong gawin kong pagtanggi ay titignan at titignan niya iyon. Yumuko ako. Inabot sa kaniya ang magasin na puno ng mga hubad na kalalakihan.

“Ano tong…Tang-ina, bakla ka? Ano? Sumagot ka hayop ka, anong ibig sabihin nito ha? Binabae kang animal ka!”

Kung may isang salitang kinaiinisan kong marinig noon ay ang sabihan akong bakla o binabae. Oo nga’t alam kong ganoon ako at nararamdaman ko iyon ngunit iyon ang unang pagkakataong narinig kong tinanong ako at tinawag na bakla na para bang para sa akin ay isang nakapalaking kahihiyan at pagtapak sa aking pagkatao. Isa pa, bakit mula pagkabata ko naririnig ko ng tinatawag ako ng hayop ka… animal ka! Tapos ngayon kinabitan na ng buong binabae kang animal ka? Tumingin ako sa mukha ni tatang noon. Galit siya. Galit na galit at naghihintay siya ng isasagot ko.

“Lalaki po ako, tang.” Mahina kong sagot tuluyan ng tumulo ang aking luha. Umiiyak ako sa takot. At sa isang iglap ay isang malakas na suntok sa panga ko ang pinatikim ni tatang sa akin.

“Sige, tarantado ka, lumaban ka. Ipakita mo sa akin na lalaki ka gago!” hinawakan niya ang leeg ko at hindi ako makahinga sa sakal niya sa akin. Pakiramadam ko ay napakatagal ng pagkakasakal niya sa akin na wala ng naiipon pang hangin sa aking baga. Nalulunod na ako at umiinit na ang buo kong mukha sa pamumula. Luha, sipon at laway na ang lumalabas sa akin at dahil kung hahayaan ko pang tatagal ang pagkakasakal sa akin ni tatang ay tuluyan na akong malagutan ng hininga. Tinutulak-tulak ko ang dibdib niya. Nagmakaawa ang luhaan kong mga mata at pinilit kong magsalita para magmakaawang tanggalin na niya ang kamay niya sa aking leeg ngunit tanging laway lang at ungol ang lumalabas sa akin. Pinilit kong tanggalin ang kamay niyang nakasakal sa akin ngunit malakas ang kaniyang mga daliri. At tanging malakas na tadyak sa kaniyang sikmura ang alam kong paraan para makahinga akong muli. At nang nabitiwan niya iyon ay parang napakahalaga sa akin ang bawat paghinga. Nahuli ng pang-amoy ko ang kaniyang amoy alak na hininga. Nakainom siya. Napaluhod ako sa pagkahina kasabay ng sunud-sunod ding pag-ubo. Ngunit hindi pa ako nakakabawi sa panghihina ay isang malakas na sipa naman ang pinakawalan ni tatang sa aking tadyang, isa pa bang sipa sa aking mukha na tinamaan ang aking bibig dahilan para dumugo at sumabog iyon. napasadsad ako sa gilid n gaming kubo at nakita ko ang pagtulo ng dugo mula sa aking bunganga pabagsak sa yari sa kawayan naming suwelo. Doon na ako natakot ng husto. Naisip ko ng lumayo doon at nang palapit muli si tatang sa akin ay sinikap kong tumayo at kumaripas ng takbo. Dinig na dinig ko ang kaniyang sigaw… “Tang ina kang bakla ka. Magpakalalaki ka kung ayaw mong patayin kita. Nag-iisa kang anak hayop ka tapos bakla ka pa. Kung hindi ka pa magpakalalaki tang ina mo, ako ang papatay sa iyo. Hindi ko pinangarap na magkaroon ako ng baklang anak gago ka!”

Noon ay gusto kong lumayo. Doon sa hindi ko marinig ang panlalait niya sa aking pagkatao. Tumakbo ako ng tumakbo papunta sa ilog hanggang nakarating ako sa may kakahuyan. Nagpahinga ako sa silong ng isang sampalok at doon ay parang tao na kinausap ko ang punong iyon.

“Bakit gano’n sila? Nang gumawa ako ng tama, nagsisikap para makapag-aral sa sarili kong kayod, nagbigay ng karangalan sa school at napromote mula Grade four to Grade six, yung pagiging mabuti kong anak, yung pagiging masipag ko’t maasahan sa lahat ng gawaing bahay? Bakit hindi nila napansin iyon? Bakit hindi ako nakita man lang? Ngayong nakagawa ako ng isang kasalanang hindi ko naman sinasadya ay ngayon ako napansin? Sabi ng teacher ko, kapag daw nagagalit ang mga magulang namin sa amin ay mahal na mahal daw nila kami. Sa pananakit ni tatang sa akin kanina, sa sobrang galit niya sa akin? Ibig bang sabihin no’n ay mahal na mahal niya ako? Simbolo ban g pananakit na iyon ang pagmamahal sa akin?”

Umiyak ako ng umiyak. Naiinis ako sa sarili ko. Sana hindi ko na lang ginawa iyon. Sana lang pinilit ko na ang sarili kong tumingin sa mga pictures nina Rosana Roces, Amanda Page at iba pa. O sana, hindi na lang nagpadala sa kalibugan. Nagsisisi ako. Kung galit ako sa ginawa sa akin ni tatang, mas nagagalit ako noon sa sarili ko dahil ako mismo ay hindi ko tanggap na magiging ganoon ako. Takot akong tanggapin iyon. Ayaw ko… ayaw ko at ayaw ko kung ano ang umuusbong sa akin.

Dumaan ang oras at maggagabi na. nagugutom na din ako. Nagsimula nang lamunin ng dilim ang liwanag. Naglabasan na ang mga lamok. Noon ko lang naranasang umupo si silong ng kahoy at inabot ng gabi. Natatakot akong umuwi ngunit wala akong ibang mapuntahan. Natatakot din ako dahil bigla kong naalala ang mga kuwento ng mga kalaro ko tungkol sa puno ng balete na tanaw lang sa kinauupuan kong puno ng sampalok. Tumatayo ang mga balahibo ko sa nililikha ng utak kong mga haka-hakang may white lady daw doon, may kapre, may paring pugot ang ulo at lumilipad sa ere, may madreng lawit ang dila, may babaeng malaki na may kargang sanggong na duguan ang mga mata at dahil hindi ko na makayanan pa ang takot ay bigla akong napatakbo palayo doon sa lugar na iyo at ang tanging alam kong puntahan ay ang aming munting kubo. Nauuhaw ako, nagugutom at pinapapak ng lamok ngunit natatakot parin ako sa mga suntok ni tatang. Alam kong gabi na noon. Matagal na kasi ang paglatag ng dilim at halos lahat ng mga ilaw ng mga kapit-bahay namin ay nakapatay na din. Ngunit bukas pa ang gasera sa aming bahay. Narinig kong parang may lumabas sa bahay. Sinilip ko at si nanang na parang hindi mapakali at nang alam kong ako ang kaniyang hinihintay ay lumabas na rin lang ako sa pinagtataguan ko.

“Nang…” garalgal kong boses na parang naiiyak ngunit nangangatog din ako sa takot. Paano kung katulad din siya ni tatang na papaluin lang ako? Paano kung panigan niya si tatang imbes na ako?

“Diyaske kang bata ka! Saan ka nagpunta?”

“Nang, si tatang po kasi!” tuluyan ng umagos ang mga luha ko. Hindi ko na kasi kayang pigilan dahil parang kahit mataas ang boses ni nanang nang sinabi niya iyon ay alam kong hinihintay niya ang pag-uwi ko at hindi siya makatulog nang wala ako.

“Kumain ka na ba? Saan ka nagtago? Ano ba kasi ang ginawa mo?”

“Nang, kasi…” hindi ko kasi alam kung alin ang uunahin kong sagutin. Kung yung una at pangalawang tanong madali lang sagutin, ang hindi ko kayang ipaliwanag ay ang pangatlo.

“Pumasok ka na sa loob at nang makakain ka na muna dahil may natira pa naman na kakanin na naibulsa ko para sa iyo kanina sa lamay. Mahugasan narin natin ang mga sugat mo at pagkatapos ay mag-usap tayo sa labas dahil baka magising ang tatang mo.”

Nang nililinis na ni nanang ang sugat ko sa mukha ay lalo akong napaluha. Nakaramdam ako na parang kahit pala papaano ay may kakampi parin ako, na kahit paano ay may nagmamahal parin pala sa akin sa kabila ng aking pagkatao? Naisip kong bakit sa tinagal-tagal ng panahon ay ngayon ko lang naramdaman kay nanang na mahal niya ako? Maghapon lang akong nawala.

“Halika sa labas at mag-usap tayo ha? May mga sasabihin ako sa iyo.” Sumunod ako sa kaniya.

“Anak..”

Napatingin ako sa kaniya. Hindi ko inaasahang matatawag niya ako ng anak. Napakatagal kong hinintay na isa sa mga magulang ko ay matawag nila ako ng ganoon.

“Gusto ko lang malaman mo na hindi mo tunay na ama si tatang mo. Nabuntis ako ng amo ko nang nagkatulong ako sa isang mayamang pamilya at boyfriend ko noon ang tatang mo. Dahil tatanga-tanga ang nanang mo at puro paglalaba lang, pamamalantsa ang alam at paglilinis ay hindi niya inako ang responsibilidad niya sa iyo. Nagpagamit ako sa kaniya dahil sa sobrang guwapo ang ama mo. Nabaliw ako sa kaniya. Lahat ibinigay ko hindi dahil mayaman siya kundi dahil minahal ko siya. Ngunit sino namang amo ang papatol sa no read, no write lang na kasambahay? Sino ang aakong nakabuntis ng hamak lang na katulong? Pinalayas ako at ang masakit ay hindi ka pa tinanggap bilang anak niya.”

Napatingin ako kay nanang. Nakaramdam ako ng awa lalo na ng nakita ko ang dalawang butil ng luha na umagos sa kaniyang pisngi. Tinignan niya ako. Tinitigan ng husto at saka niya ako niyakap. Yumuyugyog ang kaniyang balikat.

“Anak, sa tuwing nakikita kita ay naalala ko ang ama mo. Guwapong-guwapo pero ang galit ko sa kaniya ay napunta sa iyo lalo pa’t magkamukhang-magkamukha kayo. Parang bumabalik kasi ang ginawa niyang pagtalikod at pagpapalayas sa akin ng kaniyang mga magulang na ni hindi man lang ako pinahalagahan ng ama mo. Dahil ba mahirap lang ako? Binalikan ko ang tatang mo, inako niya ang responsibilidad na dapat ay sa ama mo. Ngunit habang tumatagal ay lalo siyang nag-iiba sa ating dalawa. Kung sana alam kong hindi bukal sa loob niyang tanggapin ang nangyari ay malayong nagpakasal ako sa kaniya. Kahit sana anong kahihiyan pa ang sabihin ng tao sa akin ay sana binuhay na lang kitang mag-isa. Hindi ko alam kung makitid lang ang tatang mo o sadyang dinamdam niya ang nangyari sa amin kaya hanggang ngayon ay wala ka pang kapatid. Kanina nang hindi kita naabutan dito at nang nakita ko ang dugo sa suwelo natin at ilang oras na nawala ka ay parang himatayin ako sa kaiisip kung nasaan ka. Bigla kong naramdaman ang kahalagahan mo sa akin. Anak, patawarin mo ako kung madami ang naging pagkukulang ko sa iyo. Nang di kita makita dito sa paligid at alam kong binugbog ka ng tatang mo ay nagsimulang naramdaman ko na…”

Hinintay ko ang susunod niyang sasabihin. Gustong-gusto kong margining iyon ngunit tumigil siya. Tumingin ako sa kaniya.

“Anong naramdaman niyo, nang?”

Muli niyang niyakap ako at hinalikan sa aking batok… “Anak, mahal na mahal kita… naramdaman kong hindi ako kumpleto kung hindi kita nakikita dito.”

Tuluyan na din akong nahagulgol. Naintindihan ko ang lahat at naawa ako kay nanang. Sa unang pagkakataon ay natulog ako sa tabi niya. Nang kinumutan niya ako ay alam kong sa mahabang panahon ay nahanap ko na ang puso ni nanang. Alam kong may kakampi parin ako sa aking buhay. May nagmamahal parin sa akin.

Nagsimula ding hindi naging maganda ang trato ni tatang sa akin. Lagi niya akong bibulyawan. Wala akong nagagawang tama ngunit sa tuwing sasaktan niya ako ay si nanang ang laging pumapagitna. At kung ganoon na ay si tatang ang umaalis.

Tatlong araw bago ang graduation ko ng Grade six ay tinanong ko si nanang tungkol sa tunay kong ama.

“Mayaman sila anak. Mayaman na mayaman. Nakuha mo ang kaniyang tangkad at guwapo. Kung siguro sa Manila ka din nakatira, siguradong magiging katulad mo din siya ng kutis.” Nakangiting kuwento ni nanang sa akin.

“Ano hong pangalan niya nang? Siguro matatanggap niya ako kung makita niya ako ngayon.”

“Iyan ang huwag na huwag mong gagawin dahil ayaw kong mapagdaanan mo ang ginawa sa akin. Tama ng ako na lang ang winalang-hiya at binastos ng pamilya niya anak. Wala silang puso at kaluluwa. Hinding-hindi ka nila matatanggap kaya magsumikap ka para sa sarili mo.wala kang ibang aasahan ngayon kundi ang sarili mong kakayahan.”

Hindi na ako nagsalita pa dahil may nakita akong pag-iimbot at sakit ng loob kay nanang ngunit ipinapangako ko sa aking sarili na pagdating ng araw, ipapamukha ko kung sinuman ang tunay kong ama na pagsisisihan niyang ginawa niya sa amin.

Nagtapos ako ng Elementary. Hindi ako nakakuha ng parangal dahil walang maidonate na kahit ano ang pamilya ko. Matalino ako ngunit wala akong pera ngunit alam kong babawi ako at sapat na sa akin na sa araw ng aking pagtatapos ay hidi ako nag-iisa sa aking upuan. Naroon si Nanang sa tabi ko. Proud na proud na nakatapos ang anak niya. Lumuluha siya ng abutin ko ang una kong diploma. Ngunit alam kong hindi lanng dalawa o tatlo ang iaabot ko sa kaniya. Pangarap kong iahon siya at darating ang araw na haharap kaming dalawa ng aking ama para ipamukha kung ano ang narating nang pinabayaan niyang anak at inalipusta niyang babae.

At nang ako ay nasa high school na ay siya namang pagdagsa ng sunud-sunod na pagsubok sa buhay naming mag-ina. Isang karumal-dumal na trahedya ang nangyari sa aming pamilya. Iyon na din ang panahon na pilit kong nilabanan ang mali kong nararamdaman kasama ng pagkapahiya, pagkabigo at ang tunay na mapait na mga karanasan ng mga tulad kong alanganin. 

[03]

Nangako si Nanang sa akin na tulungan niya akong kumita ng pera para sa pasukan sa High School. Malayo ang paaralan ng sekundarya sa amin kasi kailangan pang lakarin ng higit isang oras dahil malapit na iyon sa bayan. Ngunit sa tulad kong may pangarap ay pilit kong kakayanin ang lahat. Alam kong sa tulong ni Nanang ay matatapos ko ang High School.

Pasukan. First Year na ako noon, muli kong naramdaman ang kaibahan ko sa ilang mga nakakaangat kong mga kaklase. Isa lang ang itim na pantalon kong pampasok. Mumurahin ang sapatos ko at dalawa lang ang puting uniform ko na kailangan kong labhan araw-araw para may maisuot ako kinabukasan. Ngunit naiintindihan ko ang kahirapang iyon. Batid kong iyon ang magiging buhay ko ngunit ang hindi ko lang talaga maintindihan ay ang pagiging alanganin ko. Bakit walang subject na magtuturo sa amin sa tamang pagkatao alinsunod sa kasariang ibinigay sa atin. Kung sana katulad lang ng formula sa Algebra o physics o kaya ay kung sana meron lang mga elements sa Chemistry na kailangan pagsasama-samahin para tuluyang mapag-aralan ang pagiging tunay na lalaki ng isang bakla ay doon na ako tumutok ng husto. Wala ba talagang subject na tuluyang bubura sa tunay na pakiramdam ng isang tao?

Kaya nga kahit anong laban ang gawin ko ay hindi ko parin kayang labanan ang umusbong na pagkacrush ko kay Richie.  Inaagahan kong pumasok sa school para kapag dumaan ang sinasakyan niyang motor ay makita ko siyang daanan ako at binibilisan ko naman ang paglakad para maabutan ko siyang nagbibida sa mga barkada niya bago mag-Flag ceremony. Dahil mas matangkad ako sa kaniya ay sa likod niya ako laging pumupuwesto at dahil magkatabi lang kami ng upuan dahil Bautista ang apelyido ko at Castro naman siya ay alam ko ang lahat ng kaniyang ginagawa. Nawawala ang konsentrasyon ko sa pakikinig sa tuwing naidadampi ang siko niya sa kamay ko. Sa twuing lilingon ako sa kaniya at mahuli niyang nakatingin ako sa kaniya ay namumula ako ng husto. Dahil wala akong pera, wala din akong ibang kuwentong pangmayaman tulad ng mga pinag-uusapan nila ng mga iba ko pang kaklase ay mahirap na mabarkada ko siya. Isa pa, natotorpe ako kapag siya na ang kausap ko. Nauunahan kasi ako ng hiya at hindi ko masalubong ang kaniyang mga mata. Kapag may tinatanong siya ay nawawala ako sa aking sarili. Natatameme ako samantalang kung iyong mga babae na nagkakagusto sa akin ang lumalapit at nakikipag-usap ay parang napakasarap lang silang biruin at sakyan ng sakyan. Guwapo din si Richie. Hindi nga lang matangkad na katulad ko ngunit sa pangin ko ay siya ang pinakaguwapo sa buong campus. Bilugin ang kaniyang mga mata na may makapal na kilay. Matangos ang ilong at may tamang umbok ang mga labi. Dahil sa bata pa kami noon ay wala pang laman ang dibdib niya pero mabalbon siya. Makinis ang balat at maputi sa karaniwan. Ako naman ay dahil bilad sa araw kaya medyo may pagkakayumanggi ako. Matangkad ako. Isa ako s amga pinakamatangkad sa buong campus namin. Makapal din ang kilay ko, matangos ang ilong at manipis ang pang-itaas na labi na binagayan ng medyo may kakapalan na bibig sa baba. Maganda ang tubo ng ngipin. Dahil sa banat ako ng trabaho kaya matigas ang katawan. Kung titignan akong mabuti, walang magsasabing pusong mammon ako.

Dahil sa may pangarap ako sa buhay kayak o pinag-igihan ang pag-aaral. Iyon na lamang kasi ang naiiwang pag-asa ko para umangat. Hindi ko akalain na iyon din ang napansin sa akin at nagustuhan ni Richie para kaibiganin niya ako. Noong una ay kinausap niya ako kung gusto ko daw magtry-out ng basketball kasi sayang daw naman ang tangkad ko kung hindi ko gagamitin. Kailangan daw kasi nila sa intrams ang kasama. Hindi ako nabigyan ng pagkakataong nakapaglaro ng ganoon dahil naging abala ko noon sa paghahanap-buhay para sa pag-aaral ko. Bago ang try-out ay sumama ako sa mga kapitbahay ko na maglaro. Nagpaturo ako sa kanila at dahilsa likas na lakas, liksi na binagayan ng aking tangkad, naging madali sa akin ang paglalaro. Sinamahan ko pa iyon ng pagbabasa sa tungkol sa larong ito sa aming maliit na library. Pagdating ng try-out, ginulat ko siya ang barkada niya sa pinamalas kong galing sa paglalaro.

Ilang araw bago ang try-out na iyon ay siya na ang lumalapit sa akin. Sabay na kaming pumasok noon dahil inaangkas na niya ako sa motor at idinadaan sa uwian. Nabanguhan ako sa kaniya sa tuwing umaga at sa hapon ay parang hindi parin iyon nawawala. Sa tuwing nakahubad siya at magpraktice kami ng basketball ay kitang-kita ko ang manipis na tubo ng buhok sa kaniyang dibdib hanggang sa tiyan. Tuwing naidadampi ang puwit ko sa kaniyang harapan kapag ginugwardiyahan niya ako ay nawawala ako sa aking katinuan. Napapayakap siya sa akin kapg pilit niyang inaagaw ang bola at dama ko ang basa sa pawis niyang katawan na nakadikit sa likod ko na minsan hindi ko mapigilang tigasan at tuluyang nawawala ang liksi ko sa paglalaro. At sa pagdaan ng araw ay dating pagka-crush sa kaniya ay nagiging totohanang pagmamahal na.

Sabay kaming umihi ngunit hindi ko magawang lumingon sa ari niya. Natatakot akong malaman niyang may berde akong dugo. Natatakot din akong maidikit ang katawan ko sa katawan niya kung sinasakay niya ako sa motor. Sa dinami-dami ng nagkakagusto sa aking babae ay siya parin ang gusto ko. Dumaan pa ang araw at buwan at naging mas malapit na kami sa isa’t isa. Hanggang sa ako na ang naging takbuhan niya sa assignments namin, kopayahan niya sa mga hindi siya siguradong sakot sa mga exams namin at kung nasaan siya, siguradong naroon din ako. Sa pagtatapos naming ng First Year ay ako ang naging first honor.

Second Year na kami noon ng may transferee galing sa Manila na si Juvie. Crush na crush ni Richie si Juvie kaya kahit nasasaktan ako ay ginagawa ko parin ang hiling niyang gumawa ng love letter para kay Juvie. Nasasaktan ako. Sobrang sakit sa akin lalo na kapag nakikita kong nag-eefort talaga siya para sagutin siya nito ngunit naging mas malapit si Juvie sa akin na parang pinagduldulan ang sarili. Ngunit pinilit kong umiwas dahil ayaw kong magalit si Richie sa akin. Hanggang isang araw ay kinausap ako ni Richie.

“Ikaw daw ang gusto pare at hindi ako.”

“Gano’n ba. Hayaan mo na, madami namang iba diyan. Bata pa naman tayo.”

“Sigurado ka hindi mo siya papatulan?”

“Hindi. Wala sa isip ko ngayon ang panliligaw. Gusto kong makatapos sa pag-aaral.”

“Paano kung siya ang magtatapat sa iyo, hindi mo parin ba papansinin?”

“Pangako yan, hinding-hindi pare. Respeto ko na lang din sa iyo ‘yun.”

“Sige, asahan ko ‘yan.”

Kaya sa pagdaan ng araw ay ako na ang umiwas kay Juvie. Mahal na mahal ko noon si Richie kaya ang Diary ko noon ay puro siya ang laman. Doon ko inilalabas ang sobrang pagmamahal ko sa kaniya. Lahat ng mga ginagawa namin ay sinusulat ko doon. Wala akong itinago.

Lagi akong lumalabas noon dahil naging pambato na ako n gaming school sa halos lahat ng contest sa pagsulat, pagtatalumpati, pagguhit at kung anu-ano pang mga contest. Lahat halos pinapanalunan ko kaya naging kilala na ako hindi lang sa buong Cagayan kundi ang buong Region II. Hindi pa man ako nakaksungkit ng first place sa national contest ngunit alam kong darting din yung araw na magiging national Champion din ako.

Third Year na kami noong nagkaroon si Richie ng girlfriend. Hindi iyon si Juvie ngunit hindi parin nawala an gang pagkagusto niya. Tinamaan siya ng husto ngunit sa akin naman sobrang nagkagusto si Juvie na hindi ko magawang patulan dahil iba ang mahal ko at kahit kailan ay hindi ko siya kayang mahalin.

Una akong umiyak kay Richie. Napansin ko kasing hindi na niya ako ang sinasakay niya sa motor kundi ang second year na girlfriend niya. Sa classroom na lang kami nagkikita at nagkakausap. Sa basketball naman, lumiliban an siya sa mga ensayo naming lalo na kapag Makita na niya ang girlfriend niya. Ngunit mahal ko siya. Lahat ng sakit na nararamdaman ko ay naipon at sa diary ko lang sinusulat ang lahat.

Doon na ako parang nakaramdam ng pagtatampo at sakit ng loob s akaniya dahil pati pagkakaibigan namin ay tuluyan ng nawala. Ngunit lagi parin naman niyang tinititigan si Juvie. Alam kong mahal parin niya si Juvie. Pano ako? Tigagawa na lang ba lagi ng assignment niya, kopyahan niya tuwing may exam kami? Tigasulat sa notebook niya kapag tinatamad siyang mangopya? Dahil sa selos ko ay naisipan kong ligawan si Juvie. Gusto ko din kasing subukan magkaroon ng girlfriend baka sakaling babae din ang gusto ko at nalilito lang ako. Gusto kong malaman kung kayak o ding magmahal sa babae. Naging lihim na kami ni Juvie ngunit alam kong nakakaramdam na noon si Richie. Hindi lang niya ako matanong dahil may girlfriend na siya. Ngunit kapag nahuhuli niyang magkasama kami ni Juvie ay galit siyang nakatingin sa akin. Ngunit kahit girlfriend ko si Juvie ay si Richie parin ang gusto ko. Siya ang pinangarap kong makasama, siya ang gusto kong unang mahalikan at mayakap.

 At minsang may District Sportfest kami at kailangan naming umalis sa school ng tatlong araw at matulog sa isang classroom sa bayan ay kami ang nagkasama.

“Pare, girlfriend mo na ba si Juvie?” tanong niya noon sa akin.

Hindi ako sumagot ngunit alam kong alam na niya iyon dahil nakita niyang paghatid sa akin ni Juvie at pagsipit ng sulat sa bag ko nang pasakay na kami ng jeep.

“Wala ka din palang isang salita.”

Hindi parin ako sumagot. Tahimik lang ako.

“Sige, kung ayaw mong pag-usapan ngunit tandaan mo ‘to pare, kapag nalaman-laman kong siyota mo ang matagal ko ng gusto at tinalo mo ako, pasensiyahan na lang tayo. Sige, kalimutan na muna natin.”

Katatapos naming noong mag-ensayo para sa laban namin ng basketball nang niyaya niya akong maligo daw sa bahay ng pinsan niya na malapit lang doon. Gusto niyang sabay na lang daw kaming maligo para mabilis kaming matapos at makabalik na agad kami sa school bago ang hapunan.

“Tang-ina, nakalimutan ko yung brief ko. Okey lang ba maghubad na lang akong maligo? Wala naman sigurong masama, pareho naman tayong lalaki.”

“Sige, okey lang.” sagot ko pero nanginginig na ako nang makita kong binaba na niya ang short niya kasama ng kniyang brief at tumambad sa ang kaniyang tulog na alaga at balahibong-pusang bulbol.  

Napalunok ako lalo ng nang sinasabon na niya ito sa harap ko mismo na parang wala lang sa kaniya. Dahil hindi ko na makayanan at tumitigas na ang ari ko ay tumalikod na lang ako. Pilit kong pinakalma ang aking nararamdaman. Natatakot ako nab aka kung ano pa ang aking magawa.

“Pre, pasabon nga sa likod.” bahagya akong nagulat. Hindi ko alam ang gagawin ko. Kahit may suot akong brief ngunit sa kalumaan nito ay halos bibigay na ito sa haba at taba ng galit kong kargada. Binuhusan ko na ng tubig ngunit ayaw talagang paawat.

“Sige, tumalikod ka muna at sasabunin ko.”

Sinabon ko siya. Nang matapos ay bigla siyang yumuko para kunin ang tabo at bumuhos kaya huli na nang iiwas ko ang ari kong tumama sa gitna ng kaniyang puwit.

“Pare, ano ‘yan.” Lumingon siya. Humarap sa akin. “Tang-ina ang libog mo” kantiyaw niya sa akin.” Tumatawa lang siya.

Sa hiya ay parang naapektuhan din ang aking alaga kaya lumambot din ngunit natameme na ako. Mas pinili ko na lang tumahimik para hindi na hahaba pa ang pagkabuking sa akin.

Ngunit kinagabihan no’n ay tabi kami sa pagtulog. Patay ang ilaw. Nakaharap siya sa akin. Hindi ako dalawin ng antok lalo pa’t katabi ko lang ang lalaking matagal ko ng pinagpapantasyahan. Wala pa akong karanasan sa sex at hindi ko din pa alam kung paanong humalik. Narinig ko ang mahina niyang hilik. Naisip kong maaring tulog na ito sa pagod. Nilapit ko ang mukha ko sa mukha niya. Inamoy ko ang hininga niya galing sa ilong. Wala akong sinayang. Lahat ay sinamyo ko. Hanggang nanginginig na at nalalamig ako. Ilang minuto ding nagpalitan kami ng hininga at galit na galit ang aking kargada. Sinubukan kong idampi ang labi ko sa labi niya. Hindi parin siya kumikilos at bumigat lalo ang kaniyang paghinga. Idiniin ko ang paghalik. Ang pang-ibabang labi niya ay nasa gitna na ng aking labi at parang nasa langit na ako noon. Ang sarap ng unang halik na iyon kahit sabihin pang panakaw lang ito. Parang ayaw ko ng matigil pa sana iyon. Ayaw kong igalaw ang aking labi. Sapat na iyong nakadampi lang iyon habang sinasamyo ko ang mabango niyang hininga. Ngunit nang umungol siya ay bigla akong bumalikwas at nagkunya-kunyariang naghihilig din. Dahil sa takot kong mahuli ay hindi ko na inulit pa siyang halikan. Para sa akin ay sapat na muna iyon.

Kinabukasan ay parang walang nangyari. alam kong tulog din siya nang hinalikan ko siya ngunit hindi ko parin kayang iharap ang aking mga mata sa tuwing kinakausap niya ako. Naalangan ako. Baka naramdaman niyang hinalikan ko siya.

Sumunod na gabi ay hindi na naman ako makatulog. Huling gabi na namin iyon. nang makatulog siya at nakatihaya ay nakita ko ang bahagyang tigas niyang kargada. Nakadantay ang isang paa niya sa akin at nakaharap na naman ang mukha niya sa mukha ko. Nang alam kong tulog na ito ay muli kong nilapit ang mukha ko sa mukha niya hanggang tuluyan ko ng hinalikan ang labi niya. Hindi ko na noon kaya pang pigilan ang nararamdaman ko. Sasabog na ang dibdib ko sa lakas ng kaba. Parang nagyeyelo na ang katawan ko sa sobrang pagkaginaw at hindi ko na din makontrol pa ang panginginig. Dinantay ko ang tuhod ko sa mismong ari niya at ramdam ko ang tigas na tigas niyang kargada. Pinakiramdaman ko muna siya kung gumalaw ngunit parang wala lang sa kaniya. Tulug na tulog parin siya. Hindi ko na talaga kaya pang pigilin ang libog ko. Binaba ko ng bahagya ang tuhod kong nakadantay sa alaga at nagsimulang gumalaw ang aking kamay. Una sa bahaging tiyan niya. Nakiramdam ako. Naghihilik parin siyan. Bumaba iyon sa ibabaw ng short niya na parang dinantay lang ngunit dama kong tumitigas talaga ang kaniyang ari. Hindi parin siya kumikilos. Binalik ko ang kamay ko sa tiyan ngunit ngayon ay pumasok na ito sa loob ng kaniyang  t-shirt. Hinaplos ko iyon at ilang saglit pa ay pumasok na iyon sa garter ng kaniyang short. Naramdaman ko ang balahibong pusa niyang bulbol at sa isang iglap ay kulong na ng kamay ko ang galit nag alit niyang kargada. Dahil hindi ako makapuwesto ay bahagya ng tumulong ang isang kamay ko para ibaba ang kaniyang short. Nang nakailang hagod na ang kamay ko ay bigla siyang nagsalita. Malakas iyon. malakas na malakas.

“Putang ina! Ano ‘yan!”

Sa lakas niyon ay nagulat ang mga kasama namin. Ang coach namin na teacher na ang nagbukas ng ilaw. Para akong estatwang hindi nakakilos. Parang napakakapal na ng aking balat at lalo akong nanginig sa nangyari na hindi ko alam kung paano ko itatago ang mukha ko sa dala kong kumot. Iyon ang simula ng aking kalbaryo kasunod iyon ng trahedyang nangyari sa aking pamilya dahil sa aking pagiging alanganin.

[04]

“Anong nangyari sa iyo Richie?” tanong ng aming coach. Lahat na din ay nagising dahil sa pagkabukas ng ilaw ngunit ako ay nanatiling parang tulog. Nanatiling nagkukunyariang parang tulug na tulog. Nanginginig na ako. Isang napakalaking kahihiyan ang ginawa ko dahil malalaman na lahat ang matagal ko ng sikreto. Hindi pa ako handa. Hindi ko pa alam kung paano ako aamin kunsakali. Hindi ko din alam kung paano ako muling makikitungo. Parang napakatagal ang pagiging tahimik ng paligid ko.

            “Wala Sir, pasensiya na po. Nananaginip lang po ako.”

            Nakahinga ako ng malalim. Sobrang nagpapasalamat ako noon dahil pinagtakpan niya ako. Ngunit hindi na ako dinalaw pa ng antok. Takot na din akong masaling ko pa siya.

            “Mag-usap nga tayo p’re.” iyon ang salitang kinagulat ko kinaumagahan pagkatapos ng aming laro.

            Nilingon ko siya ngunit hindi ko matagalan ang pagkakatitig niya sa akin. Para akong natutunaw sa hiya. Kung maari ko lang sana siyang iwasan kinaumagahan ay ginawa ko na ngunit naroon na ako. Kailangan ko na lang harapin ang bunga ng aking ginawa.

            “Anong ibig sabihin ng ginawa mo sa akin kagabi? Bakla ka ba?”

            Hindi ako makasagot. Hindi ko parin kayang aminin ang aking pagkatao. Hindi din naman kasi ganoon kadaling aminin dahil hindi ko alam kung ano ang epekto niyon sa akin, sa aming dalawa at sa buong team at campus.

            “Hindi ka makasagot di ba? Pinagkatiwalaan kita. Sana naman naging totoo ka sa akin tapos ang masakit, ako pa ang kinakatalo mo. Akala mo ba hindi mo alam na naramdaman ko ang mga ginawa mo kagabi sa akin? Tang ina naman, andaming babae diyan pero ako pa ang kinatalo mo. Sayang ka. Sayang dahil ganda pa naman ng tindig mo, anggwapo mo pero anong silbi pa niyan e bakla ka naman pala. Dami mo sanang paiiyakin na babae. Pasensiya ka na pero ayaw kong magkaroon ng barkadang silahis.”

            Napakalutong ng tawa niyang iniwan ako doon. Wala akong nasabi. Hindi ko ipinagtanggol ang sarili ko. Basta walang lumalabas sa akin na kahit anong kataga kung ang usapan ay tungkol sa aking pagiging bakla. Parang iyon lang ang tanging kahinaan ko na hindi ko kayang ilaban sa kahit sino. Kung alam niya kung gaano ko siya minahal. Kung sana alam lang niya na mula grade six namin ay siya na ang tangi kong pinagpantasyahan. Tapos sa isang hindi ko lang mapigilan na bugso ng kalibugan ay tuluyan nasira ang tiwala at pagkakaibigan namin. Iyon ang masakit. Ilang taon kong iningatan ang aming pagkakaibigan. Ilang buwan kong hinangad na mapansin niya ako at magiging barkada pero sa isang paghaplos, sa isang gabing nalunod ako ng tawag ng laman ay tuluyan na siyang lumayo sa akin. Oo nga’t nadaming babae, sobrang dami ng babae at kung sana kaya ko lang baguhin ang aking nararamdaman. Kung katulad lang sana ng pagbibihis ng damit ang pagbabago ng pagkatao ay matagal ko ng binihisan ng binihisan ang diyaskeng damdamin na ito. Bakit ganoon ang sinasabi? Kapag ba bakla ako ay sayang na ako? Kapag ba bakla ako wala ng pakinabang ang mundo sa akin? Kapag ba bakla ako wala na din silbi ang tindig ko’t kaguwapuhan? Alam kong hindi. Iyon ang gusto ko sanang maintindihan niya na hindi porke bakla ako ay sayang na ako bilang tao. Umagos ang luha ko. Tama, umiiyak ako dahil sa sakit ng loob. Dahil sa pagkabigo ko. Hindi ko gustong magtapos ang pagkakaibigan namin ni Richie ng gano’n lang ngunit pinilit kong tanggapin. Pinilit kong intindihin.

Akala ko hanggang doon na lang lahat ngunit pag uwi ko sa bahay at hinanap ko ang dinala kong diary sa sportfest ngunit wala na sa mga gamit ko. Hindi maaring mawala iyon sa mga loob ng bag ko dahil alam kong kahit dinala ko man iyon ay hindi ko nagawang inilabas. Si Richie ang mabilis na nagrehistro sa utak ko. Ngunit bakit at para saan? Hindi na ako naktulog sa gabing iyon. Alam kong sa oras na iyon, kung siya man ang kumuha no’n ay alam na niya lahat ang buo kong sikreto sa kaniya, sa pamilya ko at kay Juvie.

Kinaumagahan ay naglalakad ako papunta sa school nang malagpasan niya ako gamit ang kaniyang motor. Nang nakatapat sa akin ay sinigawan niya ako ng “Modelong Charing!”. Luminga ako sa paligid ko noon dahil sa takot na baka may iba pang nakarinig.

Nang nasa campus na ako at hindi ko pa naibaba ang aking gamit nang lumapit sa akin si Juvie na may luha ang mga mata.

“Sumunod ka sa akin. Mag-uusap tayo.”

Doon kami sa likod ng aming classroom nag-usap. Umiiyak siya. Noon ko lang naranasang iyakan ng kahit sino. Bukod sa aking ina, may babaeng umiiyak at nasasaktan dahil sa mali kong pagkatao. Alam kong nagkausap na sila ni Richie at iyon ang sasabihin niya sa akin.

“Bakit mo ginawa sa akin ito, Mhar?”

“Sorry. Alam kong alam mo na.”

“So, totoo lahat ang sinabi ni Richie sa akin?”

“Alam ko namang hindi ko puwedeng hugasan ang kasinungalingan sa isa pang kasinungalingan. Ngunit gusto kong malaman kung ano ang mga sinabi niya para maamin ko ang totoo at masabi kung alin ang hindi totoo.”

“Wala siyang sinabi. Pinabasa lang niya ang laman ne’to.” Nilabas niya ang diary ko na nasa loob ng kaniyang bag.

Yumuko ako. Hindi na ako nagsalita.

“Totoo ba? Sumagot ka sa akin. Totoo ba ang lahat ng nakasulat diyan?”

Tumango ako. Tinignan ko siya at sa isang iglap ay tumama ang palad niya sa pisngi ko. Isang malutong na sampal ang pinakawalan niya sa akin.

“Niloko mo ako. Akala ko totoo kang lalaki. Ginamit mo ako para makalimutan mo si Richie? Ginamit mo ako para magselos siya at makuha muli ang atensiyon niya. Kung mahal mo siya? Bakit hindi ka magpakatotoo? Kung mahal mo siya, bakit kailangan mong gumamit ng ibang tao. Sa akin pa? Walang hiya ka!” Puno ng luha ang kaniyang mga mata ngunit mabilis naman niyang pinunasan ang mga iyon ng kaniyang panyo. Tumingin siya sa akin nang matagal saka tumalikod.

“Juvie, sorry. Patawarin mo sana ako”

Ngunit hindi na siya lumingon pa. Napaupo ako. Ganoon pala ang pakiramdam kapag may nasaktan ka. Sobrang sakit din sa iyong may nagamit at naloko kang tao dahil lang sa pansarili mong kagustuhan. Malaki ang naging kasalanan ko ngunit mas sinisi ko si Richie sa lahat ng nangyari. Ang dating pagmamahal na naramdaman ko sa kaniya ay biglang napalitan ng pagkamuhi. Galit na galit ako sa ginawa niya sa akin. At nang bumalik na ako sa classroom namin ay nagkakantahan na sila ng Modelong Charing ni Black Jack. Lahat sila nagtatawanan. Ang ilan ay nakatingin lang sa akin at may mga tanong sa mukha. Karamihan ay namumula na sa katatawa. At si Richie ay akala mo lead singer sa banda na may nalalamang pakendeng-kendeng pa sabay na mga hagalpak niyang tawa. Umupo lang ako. Tahimik na parang walang naririnig o nakikita. Masakit, nakakahiya, nanggagalaiti ako sa galit ngunit may iba pa ba akong puwedeng gawin? Nagpupuyos na ang aking damdamin ngunit hindi ako paapekto. Hangga’t kaya ko, kailangan kong pigilin ang galit sa dibdib ko. Kailangan kong magpakatatag.

Lalo ko pang inigihan ang pag-aaral. Lalo kong pinamukha sa lahat na kahit ganito ang aking pagkatao ay maliit lang iyan na bahagi ng kabuuan ko. Oo nga’t bakla ako ngunit ako at ako lang ang tanging nagbibigay ng karangalan sa aming paaralan. At si Richie? Sino ba siya ngayong hindi na ako gumagawa ng kaniyang assignment at hindi na makakopya sa akin sa mga exam? Di ba siya ang kung hindi man bagsak ay laging pasang-awa lang ang grades dahil sa pagkalulong niya kay Juvie na naging syota niya ilang araw bago natuklasan ang pagiging Darna ko.

Ensayo namin ng JS Prom noon nang hindi ko alam kung bakit nanggagalaiti siya sa akin. Napakarami niyang sinabi tungkol sa akin pagkabakla. Pinigilan siya ng bata pa ngunit matalino naming teacher ngunit hindi siya nakikinig. Pakiramdam kasi niya ay dahil siya ang pinakamayaman at star sa campus ay lahat puwede lang niyang sabihin at gawin. Ngunit nang nabanggit na niya ang sikreto ko tungkol sa pagkabuntis ng nanay ko ng ibang lalaki dahil nakasulat iyon sa aking diary ay biglang kumulo ang dugo ko. Hindi na ako nakapagpigil pa ng sabihin niyang puta ang nanay ko. Hamakin na ang buo kong pagkatao, sabihin na niya ang gusto niyang sabihin sa akin pero wala siyang karapatang sabihan ang nanay ko ng ganoon. Wala siyang karapatang maliitin ang nanay ko at sa isang iglap ay malakas na suntok sa panga niya ang pinakawalan ko. Nang bumangon siya at suntukin ako ng malakas ay nailagan ko ang suntok niya at nawalan siya ng balance kaya sumubsob sa semento. Mabilis siyang bumangon. Hiyawan na ang lahat. Gusto kong ipamukha sa lahat na nang-aapi sa akin na kaya ko ding lumaban. Alam kong narinig lahat ng teachers ko ang mga sinabi niya kaya malakas ang loob kong gawin ang alam kong tama. Nang suntukin niya ako sa mukha ay nasangga ko iyon at isang malakas na suntok ang sukli ko sa kaniyang sikmura. Namula siya sa sakit. Kinuha ko ang kamay niya at pinilipit iyon patalikod saka ko sinabing hindi ko iyon bibitiwan at lalo kong pilipitin ang kaniyang kamay sa likod kung hindi niya babawiin ang kaniyang sinabi tungkol sa aking ina. Iyon lang ang gusto kong sabihin niya noong una… ngunit nang murahin niya ako at sinisigaw na bakla ako ay lalo ko pang pinilipit kasama ng hinliliit niya hanggang sa sumuko at binawi ang sinabi niya tungkol kay nanang at sa huli ay pinilit kong sabihin niyang siya ang bakla at hindi ako.

Pagkatapos ng insidenteng iyon ay todo suporta naman sa akin ang mga teacher kong nakasaksi sa pag-aaway namin noon ni Richie na siya namang naintindihan ng aming principal dahil may mga ilang kaklase ko din ang nagpatunay na mali ang ginawa ni Richie sa araw na iyon. Nagtapos ako ng third year na First Honor at si Richie nang pasukan na namin ng Fourth Year ay nilipat na ng kaniyang mga magulang sa isang Catholic Private School.

Bakasyon noon nang napansin ko ang bahagyang itinanda ni Nanang na walang ginawa kundi ang pagsusumikap niyang itaguyod ang aking pag-aaral. Hindi na siya nanigarilyo o uminom ng alak. Mula nang nagtapos ako ng Elementary ay tumigil na siya sa mga bisyo niya. Ngunit naging dalawa ang pasanin niya dahil lalong nalulong si Tatang sa kaniyang bisyo. Lagi silang nag-aaway dahil sa akin. Laging inuulit ni tatang ang tungkol sa pagiging bakla ko na siya namang pinagtatanggol ni nanang. Naawa na ako kay nanang dahil lahat ay ginagawa para sa akin.

Fourth year na ako noon nang minsang naligo ako sa ilog nang magtakip-silim na. Nilabhan ko kasi doon ang aking uniform nang maabutan ko doon si Kuya Berto na kapitbahay lang namin. Ilang taon na siya ngunit nanatiling binata. May mga nagsasabing kaya daw hindi nag-aasawa dahil sa lalaki din ang hanap niya. May mga nagsasabi din na nabigo siya sa pag-ibig kaya sa edad niyang trentay-kuwatro ay binata parin at sabi din ng ilan, guwapo kasi kaya mahirap siyang makahanap ng makakatapat niyang magandang dilag sa baryo namin. Ngunit sa hapong iyon, alam ko na kung bakit si Kuya Berto ay binata parin. Iyon ay dahil lalaki siya…lalaki siyang lalaki din ang hanap.

Nagsasabon ako noon sa buo kong katawan nang lumapit sa akin at sasabay daw siya sa paliligo ko. Sinabi kong walang problema doon. Nakabrief lang ako noon at ganoon din siya. Maskuladong-maskulado ang katawan ni Kuya Berto. Dahil magsasakta kaya halos puro muscles lang ang katawan. Guwapo nga siya at kung sana sa Manila ipinanganak, magkakatalo sila ni Ian Veneracion sa tindig at dating.

Sinabi niyang magpatagalan daw kami ng sisid sa tubig ngunit nang sumisid siya ay ang alaga ko ang hinawaka niya. Nagulat ako noon ngunit mas nangibabaw ang aking kalibugan. Wala pa akong karanasan maliban sa haplos ko kay Richie ay di ko pa talaga naranasang nakipaghalikan o kaya ay nakipagtalik. Nakita ko siyag tumitig sa akin. Niyaya niya ako sa may batuhan na kung saan ay hindi kami nakikita at wala naman ng ibang taong nagagawi doon kapag gano’n ng nagtatakipsilim.

Binaba niya ang brief ko. Hinawakan niya ang kargada ko na parang sanay na sanay. Pinakiramdaman ko lang ang ginagawa niya sa akin. Gusto kong makita at malaman kung paano nga ba ginagawa ang lahat. Habang hinahaplos niya ang buo kong katawan at kargada ay hinalikan niya ang likod ng aking tainga, pisngi at tumagal sa aking labi. Mabango din pala ang hininga ni kuya Berto kaya nang pilit niyang pinabuka ang bibig ko ay hinayaan ko lang siya. Nararamdaman ko ang bigote niya ngunit nagpapadagdag lang iyon ng kiliti sa akin. Hanggang pati dila niya ay pilit na niyang ipinapasok sa bibig ko.

“First time mo?” paanas niyang tanong.

            “Oo kuya.”

“Sige, tuturuan kita. Gagawin ko muna sa iyo pero pagkatapos mo ay ikaw naman ang gagawa sa akin sa kung anuman ang ginawa ko sa iyo. Kapag nilabas ko ang dila ko, sipsipin mo din lang at sabayan mo na din ang paghawak sa katawan ko at alaga. Pero gagawin ko muna sa iyo at kapag nagpalabas ka na, ako naman ang paliligayahin mo.”

Hindi ko na nagawang sumagot dahil ipinasok na niya ang dila niya sa bibig ko. Masarap siyang humalik. Suwabeng-suwabe. Madiin na masarap. Hanggang binaba niya ang halik niya sa mga utong ko at napapaliyad ako sa tuwing sinisipsip niya ng bahagya at dinidilaan iyon hanggang sa dumako iyon sa aking tiyan at sumubsub siya sa aking mga singit. Nakadama ako ng kakaibang sensasyon nang dilaan niya ang singit ko. Magkahalong sarap at kiliti ang naramdaman ko lalo na kapag paminsan minsan ay buong pinapasok sa bunganga niya ang itlog ko hanggang sa dinilaan ang ulo at doon na ako halos napapamura sa hindi ko maipaliwanag na sensasyon. Kakaibang sensasyon na noon ko lang natikman at nagsisisi ako kung bakit ngayon lang nangyari ang sarap na iyon. sa ilang paghagod, ilang paglabas-masok ay nanigas ang aking mga binti. Nanginig ang aking mga kamay at tumirik ang aking mata kasabay ng paghawak ko sa kaniyang ulo para idiin pa siya lalo.

“Anlaki. Nabilaukan pa ako?” reklamo niya nang matapos.

Ako naman ang gumawa sa kaniya sa ginawa niya sa akin. Malaki din ang sa kaniya ngunit wala iyong sinabi sa akin. Sa tulad kong nagsisimula ay naduduwal pa ako at nandidiri sa mga pinagawa niya sa akin. Ngunit ginawa ko ang lahat para mapasaya siya katulad ng pagpapasaya din niya sa akin.

Naulit nang naulit nang naulit ang mga ginawa naming iyon. walang relasyon, hanggang sex lang lahat. Libog lang. Malapit na akong gragraduate noon nang nagkayayaan kaming gawin iyon sa silong ng tulay. Sabado noon at walang pasok. Dumaan siya sa bahay at sinabing sundan ko siya. Sumunod naman ako. Ginawa naming iyon sa likod ng malaking poste ng tulay. Alam naman naming tago ang lugar na iyon maliban na lamang kung pasadyang sisilipin kami. Naghubad kaming dalawa. Tulad ng dati, ginawa na muna niya ang gusto ko at ako naman ang gagawa pagkatapos niya. Nakaluhod na ako noon. Pikit matang sinusubo siya nang nilayo niya ang ulo ko sa ari niya.

“Tang ina…ang tatang mo!”

Nagimbal ako sa narinig ko at nang tumingin ako sa kaniyang tinitignan ay nakita ko si Tatang na nakatingin sa amin.

[05]

Naging mabilis ang mga pangyayari ngunit hindi ko napaghandaang gapiin ang pagkabigla. Para akong nalusaw na kandila. Sa pagkabigla ay hindi ko nagawang tumakbo o magtago. Nanatili ako doong nakaluhod at yumuko. Mabilis na umeskapo si kuya Berto. Naiwan akong parang walang magawa kundi hintayin ang paghahatol. Naramdaman ko na lamang ang isang malakas na suntok na pinakawalan ni tatang sa aking bibig na dahilan din para tuluyan akong matumba. Hindi ako umiyak. Hindi ko ramdam ang sakit kahit nalalasahan ko ang dugong galling sa aking mga labi. Hinablot ni tatang ang sando kong itim at hinila niya ako pauwi sa bahay.

            “Hindi ka talaga magbabago, tang ina mong bakla ka. Makikita mo ngayon kung paano ko puputulin ang pagiging binabae mo tarantado ka!”

            Samyo ko ang amoy alak niyang hininga. Alam kong malakas pa siya at hindi pa ginugupo ng kalasingan kaya alam kong alam niya ang kaniyang ginagawa at sinasabi. Nakainom ngunit hindi lango.

            Hindi ko nagawang sagutin siya. Ano naman kasi ang sasabihin ko? Paano ko ipagtatanggol uli ang sarili kong hindi na nadala sa mga sunud-sunod na kahihiyang ginawa ko. Kaya noon, walang kahit anong pagtutol o kahit takot sa maaring gawin ni tatang sa akin. Dapat lang akong pahirapan, kailangan kong lasapin ang bunga ng kabuktutang aking ginawa. Hindi ko nagawang lumuha. May mga nakasalubong kaming mga tao habang hila-hila ako ni tatang ngunit nanatili akong nakayuko. Wala akong mukhang iharap sa kanila kahit alam kong hindi nila alam kung ano ang sadyang nangyari. Kinahihiya ko noon ang pagiging alanganin ko, kinahihiya ko ang mga ginawa ko dahil lamang sa panandaliang ligayang hatid ng laman. Anong nangyayari sa akin? Nasaan ang aking talino? Bakit hindi ko nagawang gamitin ito para labanan ang mga tuksong dala ng aking pagiging alanganin? Bakit pagdating sa tukso ng lalaki ay nagiging napakahina ko?

            Pagkarating namin sa aming kubo ay malakas akong tinulak ni tatang. Napasubsob ako sa sulok. Hindi pa man ako nakakatayo nang bigla niya akong tinadyakan sa sikmura. Nanlilisik ang mga mata ni tatang noon. Sinasabayan ng paulit-ulit niyang pagmumura at pagkutya sa aking pagkasino.

“Bakla! Binabae! Salot! Malas! “

Lahat ng masasakit na tawag sa katulad ko nasabi na niya. Ngunit sa pagkakataong iyon tanggap ko ang lahat. Hinayaan ko siyang pahirapan ang aking katawan na walang pagtanggi o kahit man lang luha. Iniisip ko noon, kulang pa, kulang pa ang mga papanakit na iyon para tuluyang mabura ang mali kong nakahiligan. Sana sa pananakit ni tatang na iyon ay tuluyan na ring mabago ang takbo ng aking isip lalo na ng aking nararamdaman. Kinamuhian ko noon ang aking pangkalahatan.

            “Magsalita ka ngayon! Ano! Tang-ina mong bakla ka! Hindi ka magdadahilan? Akala ko ba matalino ka!”

            “Sige lang po tang, saktan niyo lang ako ng saktan! Kung gusto niyo akong patayin, gawin niyo lang, hindi ko kayo sisihin dahil sawang-sawa na din akong mabuhay!” garalgal kong tinuran iyon ngunit buo… matatag… sigurado.

            Pagkatapos noon ay isa uling malakas na suntok ang pinakawalan ni tatang. Nang biglang nakita ko na lamang si nanang na nasa pagitan na namin ni tatang.

            “Anong ginagawa mo sa anak ko? Anong karapatan mong saktan siya ng ganyan!” pasigaw iyon ngunit ramdam ko kung gaano nasasaktan ang isang inang makita ang anak na duguan ang mukha.

            “Bakit hindi mo tanungin sa binabae mong anak kung ano ang ginagawa nila ni Berto sa silong ng tulay!”

            Nilingon ako ni nanang ngunit yumuko ako. Tanda ng pag-amin, ng pagsuko at ng pagsisisi. Pati siya ay hinihila ko sa kahihiyan.

            “At dahil doon sasaktan mo siya ng ganyan…anong gusto mong mangyari? Papatayin mo siya? Anong karapatan mong pahirapan ang anak ko ng ganyan samantalang hindi ka naman naging tunay na ama sa kaniya?”

            “Nang, tama na po. Kasalanan ko naman po lahat.” Hinawakan ko si nanang. Ayaw kong sa kaniya maibubunton ni tatang ang galit niya sa akin.

            “At kinakampihan mo siya gano’n?”

            “Anak ko siya, kung may problema ka sa anak ko, sabihin mo sa akin at ako ang didisiplina. Maliban na lang kung naging tunay kang ama sa kaniya. Sana hayaan kitang gawin ang lahat ng gusto mo.”

            “Siya at ng ama niya ang sumira sa buhay natin. Sa tuwing nakikita ko ang pagmumukha ng binabaeng iyan ay hindi ko maalis sa isip ko ang gagong ama niyan. Hindi ganito ang buhay natin ngayon kung hindi sa baklang ‘yan kaya bago ko mapatay, palayasin mo siya.”

            “Wala siyang kasalanan sa mga nangyari. Huwag mo siyang sisihin kung bakit nagkakaleche ang buhay natin. Kung may dapat sisihin sa mga nangyari ay ako at ang sarili mo. Huwag mong ibunton sa anak ko ang kahirapan ng buhay natin.”

            “Umalis ka diyan, hindi pa kami tapos magtuos ng binabae mong anak!” Nakita kong lalong tumindi ang galit ni tatang. Siguro dahil nakita niyang sa pagkakamali kong iyon ay may isang taong dumidipensa sa akin. Pakiramdam niya ay pinagtutulungan siya.

            Kinuha ni tatang ang kawayang ginagamit namin sa pagbukas ng bintana sa aming kubo. Nakaramdam ako ng kakaibang takot sa maaring gawin niya sa akin. Hindi ako nagpatinag. Wala akong balak kumaripas ng takbo tulad nang ginagawa ko noong bata pa ako.

            “Umalis ka na anak. Bilisan mo.”

            Nakita kong gustong agawin ni nanang ang hawak ni tatang na pamalo ngunit mas malakas si tatang sa kanya.

“Umalis ka na muna, anak, susunod ako.”

Paulit-ulit na sinisigaw ni nanang na kailangan ko ng umalis. May kasamang pagsusumamo ang kaniyang boses kahit alam kong hirap na hirap na siyang pigilan si tatang. Nakailang hakbang palang ako para sundin ang kagustuhan ni nanang nang narinig ko ang parang malakas na pagbagsak sa gawa sa kawayan naming sahig. Nakita ko si nanang na duguan ang bibig na nakasalampak. Hindi ko na tinuloy ang paghakbang. Mabilis kong binalikan si nanang ngunit isang malakas na palo ang tumama sa aking tagiliran. Ngunit hindi ko na alintana ang sakit niyon. Kung aalis ako, hindi ko puwedeng iwan si nanang. Siya na lamang ang natitira kong kakampi. Siya na lang ang alam kong nagmamahal sa akin. Hanggang sa mabilis si nanang na nahawakan ang dulo ng kawayan. Hindi niya ito binibitiwan. Kahit halos maiwasiwas siya ni tatang. At nang ayaw talagang bitiwan ni nanang ang pamalo ay kitang kita ko kung paano sipain ni tatang si nanang at noon, sa nakita kong lantarang pananakit niya sa ina ko ay hindi ko na napigilan ang silakbo ng galit na matagal ko ng kinimkim. Tanggap kong saktan niya ako ng saktan ngunit hindi ang taong nagbigay ng buhay sa akin, hindi ang ina kong siyang natitirang nagmamahal sa akin.

            Nang lumapit si tatang kay nanang para muli itong saktan ay mabilis kong dinepensa ang katawan ko para hindi na niya muling masaktan pa ang ina ko. Ang suntok na sana dadapo sa mukha ni nanang ay sa dibdib ko tumama. Nang itinaas niya ang pamalo ay mabilis kong hinawakan ang kaniyang mga kamay at pinilit ko iyong maagaw sa kanya. Natumba kaming dalawa. Naagaw ko ang pamalo sa kanya at itinapon sa malayo.

            “Lumalaban ka na tang-ina mo ha! Lumalaban ka na!”

            “Hindi po ngunit utang na loob huwag si nanang. Ako na lang!”

            “Sige tignan natin kung hanggang saan ang kaya mo ngayon!”

            Mabilis niyang hinablot ang itak na nakaipit lamang malapit sa aming hagdanang kawayan. Nang una di ako nakaramdam ng takot dahil siguro naniniwala akong hindi kaya ni tatang na pumatay ng tao. Kahit kabado ako ay naniniwala akong tinatakot lang niya kami ni nanang. Nakita ko sa mukha ni nanang ang takot. Bigla siyang tumayo sa gitna namin at pilit niya akong tinago sa kanyang likod.

            “Umalis ka diyan kung ayaw mong pati ikaw ay tatamaan sa akin.” Pasigaw iyon. Walang mababanaag na kahinaan. Hindi lang siya nananakot. Oo nga’t may pagbabala ngunit ramdam kong kaya niya akong saktan at tagain.

            Ngunit ayaw umalis ni nanang sa harapan ko.

            “Nang alis na tayo dito.” Paanas kong sinabi kay nanang. Hinila ko si nanang at umatras kami. Pababa sa hagdan. At nang malapit na kami sa pintuan ay saka ko naramdaman ang malakas na sipa na siyang tuluyang dahilan ng pagkakabitaw ko kay nanang.

            “Umalis kang mag-isa mo bakla ka! Huwag na huwag kang papakita sa amin kahit kailan!”

            Kitang-kita ko kung paano niyapos ni tatang si nanang sa leeg nito.

            “Sasama ako sa anak ko. Hinding-hindi ko siya hahayaang aalis na hindi niya ako kasama.” Nakita ko ang pagtulo ng luha ni nanang. Alam kong sa sandaling iyon ay hirap na hirap na siya sa mga pasakit na kaniyang pinagdadaanan. Gustong gusto ko siyang ilayo sa mga pasakit na iyon ngunit paano?

            “Hindi ka aalis!”

            “Aalis ako! Kasama ng anak ko!”

            Lalong dumiin ang pagkakayapos ni tatang sa leeg ni nanang at nakita kong halos bigtiin na niya ito. Siniko ni nanang si tatang. Namumula na ito dahil sa hindi makahinga ngunit lalong diniinan ni tatang ang pagbigti sa kanya.

Hindi na ako nag-aksaya ng panahon pa. Lumapit ako at pilit kong tinanggal ang bisig ni tatang na nakapulupot sa leeg ni nanang ngunit isang malakas na sipa ang kaniyang pinakawalan. Bumangon ako. Kinagat ko ang bisig ni tatang at kahit ano pang gagawin niya sa akin ay hindi ko tinanggal ang pagkagat ko doon. Sa tuwing sinisipa ako o kaya ay dinadagukan ay lalo kong dinidiin ang ngipin ko sa kanyang mga braso. Lumuwag ang pagkakapulupot niya sa leeg ni nanang at ilang sandali pa ay tuluyan ng nakawala at hinila ko palayo kay tatang. Nakita kong tinaas ni tatang ang kamay na may hawak na itak. Umatras ako at nawalan ako ng panimbang. Napaupo ako. Dumausdos ako  paatras. Kailangan kong lumayo dahil nakikita ko sa mga nanlilisik na mga mata ni tatang na kaya niya akong patayin Nang itaga na niya sa akin ang itak ay mabilis na pinalo ni nanang ang balikat niya. Ngunit tumama parin ang itak sa bisig ko. Dumaloy ang dugo.

            Hindi tumigil si nanang sa kapapalo kay tatang sa katawan nito at nang harapin ni tatang si nanang at naagaw nito ang pamalo mula sa kanya ay alam kong si nanang ang sasaktan niya. Mapatay na muna niya ako bago niya masaktan si nanang. Wala akong pakialam sa dumudugo ko ng bisig. Mali na kung maling patulan ang tinuturing kong ama mula nang ako’y nagkamalay ngunit hindi siya naging tunay na ama sa akin. Naipon sa dibdib ko ang masidhing galit. Inin-in ng isip ko ang matinding pagkamuhi sa kaniya at ngayon ay pisikal na kaming sinasaktan ng ina ko ay wala ng naiwan pang katiting na respeto. Tuluyang nilamon ng matinding emosyon ko ang mga pinag-aralan ko. Wala na din ako noon sa katinuan. Hindi ako makapapayag na wala akong magagawa para ipagtanggol ang ina ko sa kahit anumang kapahamakan kaya bago niya mapalo o kaya mataga si nanang ay pinakawalan ko ang isang malakas na sipa. Dahil sa lakas niyon ay napaupo siya. Nabitiwan niya ang itak at alam kong kung hahayaan kong muli niya itong makuha ay hindi na kami pakakawalan ng nanang kong buhay. Mabilis si nanang na pulutin ang itak ngunit nakuha ni tatang ang pamalo.

            “Wala kang utang na loob! Papatayin kita, tang ina mo!”

            Bago siya makabangon ng tuluyan at maipalo sa akin ang kawayang hawak ay isang malakas na sipa uli ang pinakawalan ko.

            Bumulwak ang dugo sa dibdib ni tatang. Nabitiwan ni nanang ang hawak niyang itak at nagulat din ako sa aking nasaksihan. Parang bigla akong bumalik sa aking katinuan. Nanginig ang buo kong katawan at parang dumilim ang aking pangingin. Ilang sandali pa’y basa na ng dugo ang damit at shorts ni tatang. Tumama ang likod niya sa nakausling bareta at tumagos hanggang sa kaniyang dibdib. Tinaas ni tatang ang kamay niya habang nakatingin kay nanang. Humihingi kay nanang ng tulong ngunit nanatiling nakatayo si nanang at di parin bumabalik sa katinuan dahil sa pagkagulat. Napaluhod ako. Hindi ko alam ang aking gagawin. Sising-sisi ako sa aking nagawa.